Werknemer of zzp’er: wanneer is iemand ondernemer?

Nu de Belastingdienst weer de Wet DBA handhaaft, is deze vraag nog belangrijker geworden. In een recente uitspraak over Uber-chauffeurs heeft de Hoge Raad extra handvatten gegeven om te bepalen of iemand zzp’er is.

Sinds 1 januari 2025 handhaaft de Belastingdienst de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (Wet DBA). Dit houdt in dat de Belastingdienst standaard beoordeelt of zzp’ers mogelijk werknemers zijn en er dus loonbelasting moet worden betaald.

Verschil tussen werknemers en zzp’er

In de Deliveroo-uitspraak van 2023 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat bij het bepalen of sprake is van een arbeidsovereenkomst moet worden gekeken naar de daadwerkelijke uitvoering van de overeenkomst. De Hoge Raad heeft in die uitspraak een opsomming gegeven van gezichtspunten die van belang kunnen zijn bij het bepalen of sprake is van een arbeidsovereenkomst dan wel een overeenkomst van opdracht:

1. De aard en duur van de werkzaamheden;
2. De wijze waarop de werkzaamheden en de werktijden worden bepaald;
3. De inbedding van het werk en van degene die de werkzaamheden verricht in de organisatie en de bedrijfsvoering van degene voor wie de werkzaamheden worden verricht;
4. Het al dan niet bestaan van een verplichting het werk persoonlijk uit te voeren;
5. De wijze waarop de contractuele regeling van de verhouding van partijen tot stand gekomen is;
6. De wijze waarop de beloning wordt bepaald en waarop deze wordt uitgekeerd;
7. De hoogte van deze beloningen;
8. De vraag of degene die de werkzaamheden verricht daarbij commercieel risico loopt;
9. Of degene die de werkzaamheden verricht zich in het economisch verkeer als ondernemer gedraagt of kan gedragen (‘ondernemerschap’). Daarbij kan worden gedacht aan activiteiten als het zoeken naar opdrachten en het opbouwen van een zakelijk profiel.

Kenmerken ondernemerschap

In de recente Uber-uitspraak verheldert de Hoge Raad wanneer sprake kan zijn van ondernemerschap:

• Er geldt geen rangorde tussen de gezichtspunten zoals genoemd in de Deliveroo-uitspraak. Het ondernemerschap is dus niet meer of minder belangrijk dan de andere gezichtspunten.
• Niet alleen de relatie van de zzp’er met de opdrachtgever is van belang: ook de omstandigheden buiten de relatie tussen de werkende en zijn opdrachtgever/werkgever tellen mee. Een voorbeeld hiervan is het werken voor meerdere opdrachtgevers.
• Het is dan ook mogelijk dat een werknemer en een zzp’er precies dezelfde werkzaamheden verrichten voor dezelfde werkgever/opdrachtgever.

Hieruit volgt dat onder de Uber-chauffeurs zowel werknemers als zzp’ers zouden kunnen zijn. De Hoge Raad komt dus tot een andere conclusie dan de Rechtbank Amsterdam, die stelde dat Uber-chauffeurs werknemers zijn en geen zelfstandigen. Het Hof Amsterdam zal de zaak voortzetten en in zijn uitspraak rekening houden met het oordeel van de Hoge Raad.

Wetsvoorstel VBAR

De Uber-uitspraak is ook belangrijk voor het Wetsvoorstel Verbetering beoordeling arbeidsrelaties en rechtsvermoedens (VBAR). Dit wetsvoorstel is bedoeld om meer duidelijkheid te geven over wanneer iemand wordt gezien als werknemer of als zzp’er. In de eerste versie van het wetsvoorstel werd iemand als werknemer beschouwd als er sprake was van “werkinhoudelijke aansturing” en “organisatorische inbedding”, tenzij er meer feiten waren die wezen op zelfstandigheid.

Het inbeddingscriterium heeft veel kritiek opgeleverd, omdat het als vaag en moeilijk uitvoerbaar werd gezien. In de aangepaste versie van het wetsvoorstel is dit criterium vervangen door de elementen “werkinhoudelijke en organisatorische sturing”. In wezen zijn “werkinhoudelijke aansturing” en “organisatorische inbedding” samengevoegd. Dit betekent dat inbedding in de organisatie van groot belang blijft. De vraag of sprake is van ‘ondernemerschap’ komt nog steeds pas aan de orde als er aanwijzingen zijn voor zowel werknemerschap als zelfstandigheid. Dit staat haaks op het oordeel van de Hoge Raad, aangezien het wetsvoorstel een rangorde hanteert tussen de gezichtspunten. De verwachting is daarom dat het kabinet het wetsvoorstel zal aanpassen.

Advocaat arbeidsrecht

Wilt u weten hoe de overeenkomst op basis waarvan u werkzaamheden verricht of laat verrichten, gekwalificeerd dient te worden? Wij geven u hier graag advies over. Ook voor andere vragen over het arbeidsrecht kunt u bij ons terecht. Neem contact met ons op: