Paul is een zeer ervaren, creatief en vasthoudend procesadvocaat
paul.russell@russell.nl +31 20 301 55 55De veiling in New York van een tekening van Rubens door prinses Christina zorgde voor grote verontwaardiging en een discussie over het erfgoedbeleid in Nederland. Die resulteerde in twee adviescommissies, de commissie-Pechtold en de commissie-Buma. De laatste heeft een tussenadvies uitgebracht, dat als de minister het overneemt, ingrijpende gevolgen kan hebben voor verzamelaars en kunsthandelaren in Nederland.
De Commissie Collectie Nederland – ook wel bekend als de Commissie-Buma – heeft een tussenadvies uitgebracht. Hierin schetst zij de hoofdlijnen van een nieuwe visie op de Collectie Nederland, dat wil zeggen het cultureel erfgoed dat essentieel is voor Nederland.
Waar het advies van de Adviescommissie Bescherming Cultuurgoederen – de commissie Pechtold – pleitte voor meer duidelijkheid door een actiever aanwijsbeleid, kiest de commissie-Buma een diametraal tegenovergestelde oplossing. De huidige aanwijsprocedure werkt met een statische lijst van cultuurgoederen die niet mogen worden uitgevoerd. Volgens de commissie leidt dit tot spoedaanwijzingen, wanneer een cultuurgoed op de internationale markt wordt gebracht. Dat is ad-hocbeleid. In plaats daarvan moet een structurele oplossing komen.
De commissie stelt daarom voor de lijst los te laten en in plaats daarvan een standaard controle op de uitvoer van alle cultuurgoederen te laten komen. Dit is nu bijvoorbeeld al het geval in het Verenigd Koninkrijk. Dit komt feitelijk neer op een algemeen uitvoerverbod voor oude en moderne kunstwerken, zoals ik al eerder schreef. Het uitbreiden van de aanwijzingscriteria “onvervangbaar” en “onmisbaar” met het maatschappelijk belang draagt evenmin bij aan meer beschikkingsvrijheid voor de eigenaren van cultuurgoederen en meer ruimte voor de kunsthandel.
Dat geldt eveneens voor het voorstel om de aankooptijd voor kunstvoorwerpen te verlengen van zes weken naar zes maanden. Het enige belang dat daarmee gediend is, is dat van de Staat. Die heeft zo meer tijd om de financiering rond te krijgen. Maar die internationale veiling waar het kunstwerk precies bij paste, is dan inmiddels wel voorbij. Met alle gevolgen voor de prijs die de eigenaar had kunnen krijgen voor zijn bezit. Bovendien kan in die zes maanden een ander werk op de markt zijn gekomen, waardoor alsnog de koop afstuit. Dit alles nog afgezien van de vraag of iemand bereid zal zijn het risico te nemen dat het kunstwerk dat hij koopt, niet mag worden uitgevoerd.
Het is op zich een goede gedachte is om de aanwijzing te laten plaatsvinden door een van de politiek onafhankelijke deskundigencommissie. Maar de politiek is niet het enige waarvan deze commissie onafhankelijk zou moeten zijn. De wijze waarop “onafhankelijke” deskundigen de huidige lijst van beschermde cultuurgoederen hebben samengesteld, laat dat duidelijk zien. Deze bestaat immers deels uit cultuurgoederen die op het moment van samenstelling als bruikleen in musea aanwezig waren. Zo stelden musea hun eigen collectie veilig ten koste van de rechten van de bruikleengevers.
Op dit moment moet een cultuurgoed momenteel minstens vijftig jaar in Nederland zijn, voordat dit tegen de wens van de eigenaar kan worden aangewezen als beschermd cultuurgoed. De commissie-Buma wil deze termijn verkorten tot vijf jaar. Ook hier dus een verdergaande aantasting van de rechten van eigenaars.
De commissie stelt voor om het budget van het Nationaal Aankoopfonds te verhogen tot € 100 miljoen per 4 jaar. Gezien de prijzen op de internationale kunstmarkt is dit nog steeds onvoldoende. Bovendien is hiervan € 15 miljoen gereserveerd voor de verzekering van internationale bruiklenen. In de praktijk is er per jaar daarom slechts € 12,5 miljoen beschikbaar voor museale aankopen in het algemeen en € 8,75 miljoen om cultuurgoederen in Nederland te houden. Dit budget zou op zijn geweest na aankoop van de Rubenstekening, waarmee deze hele discussie begonnen is.
Kortom: de commissie-Buma levert onvoldoende financiële middelen om haar ambitieuze doelstellingen waar te kunnen maken. Dat maakt de verregaande ingrepen in het vrije verkeer van kunstvoorwerpen weinig effectief. Dan kan men beter vasthouden aan het oude systeem met een statische lijst, waarvan het behoud wel te financieren is. Dat biedt ook meer zekerheid voor kunsthandel en verzamelaars.
Russell Advocaten is al vele jaren gespecialiseerd in kunst en recht. Wij volgen nauwgezet de ontwikkelingen rond de bescherming van cultuurgoederen en houden u hiervan via onze website en LinkedIn op de hoogte. Heeft u vragen over de uitvoer en invoer van kunstwerken? Of heeft u juridische ondersteuning nodig in een kunstzaak? Neem dan contact op met mr. Paul W.L. Russell (paul.russell@russell.nl of 020-301 55 55).
Het gebruik van algemene voorwaarden is niet meer weg te denken. Contractspartijen verwijzen met kleine lettertjes naar hun eigen algemene voorwaarden met daarin veelal gunstige bedingen ten behoeve van zichzelf. Maar wat is de kracht van algemene voorwaarden? En waar moet op worden gelet bij het gebruik daarvan?
In his interview on “Hidden Gems – Treasured artwork adds to allure of Netherlands”, Reinier Russell talks about how artworks still reflect the spirit of the Golden Age and where they can be found.
Een nieuwe verordening van de EU verplicht iedereen die cultuurgoederen in de EU wil invoeren om over een invoervergunning te beschikken of een importeursverklaring in te dienen. Wanneer is welk document nodig? En wat zijn de gevolgen hiervan voor kunsthandelaren, galeries, veilinghuizen en verzamelaars, zowel binnen als buiten de EU?
Een Afrikaans masker dat voor 150 euro was verkocht bracht op een veiling 4,2 miljoen euro op. Konden de Franse verkopers de verkoop ongedaan maken? Hoe zou deze zaak in Nederland zijn afgelopen?
Na negen jaar is er eindelijk duidelijkheid naar wie de schatten van de Krim moeten. Volgens de Hoge Raad moeten zij naar de staat Oekraïne, de eigenaar en beheerder van de archeologische voorwerpen die in 2014 in bruikleen waren gegeven aan het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Hoe is de Hoge Raad tot oordeel gekomen?
Het nieuws dat een medewerker kunst uit het British Museum zou hebben gestolen was reden voor Nieuwsuur om mr. Paul W.L. Russell te interviewen. Omdat dergelijke diefstallen vaker voorkomen is het van belang dat musea hun collectie goed beheren en beschermen. Waar moeten zij in het bijzonder op letten?
