Uitlenen van kunst: voor- en nadelen

Bedrijfscollecties, maar ook particulieren en musea onderling lenen kunst uit. Hieraan zitten voor beide partijen voordelen, maar er zijn ook risico’s verbonden aan het uitlenen van kunstvoorwerpen. Hoe kunt u voorkomen dat u als eigenaar opdraait voor schade die de lener veroorzaakt?

Voordelen en nadelen

Een voordeel van het uitlenen van kunst kan zijn dat de eigenaar de tentoonstelling aan de “provenance” (historie) van het kunstwerk kan toevoegen en dat er nieuwe – positieve – aspecten omtrent het kunstwerk worden ontdekt tijdens de voorbereidingen van een tentoonstelling. Dat kan in de toekomst weer opwaartse invloed hebben op de waarde van een kunstwerk.

Nadelen kunnen zijn, dat er risico’s zijn verbonden aan het vervoer van een kunstwerk en schade aan het kunstwerk (verkleuringen) en dat het algemeen bekend raakt. Ook zijn er minder voor de hand liggende nadelen, zoals bijvoorbeeld in de Verenigde Staten een niet bij iedereen bekende “use tax”.

Aandachtspunten

In sommige gevallen blijkt er ook een probleem te zijn met de herkomst van een kunstwerk en kan het in beslag genomen worden. Dan volgt er een lange procedure, meestal in een ander land en onder een ander rechtsstelsel. Denk aan het Goud van de Krim in het Allard Pierson Museum. Rusland en Oekraïne zijn nu met elkaar in Nederland bij de Nederlandse rechter aan het procederen zijn over wie nu eigenlijk recht heeft op teruggave van deze in Nederland in 2014 tentoongestelde unieke gouden voorwerpen afkomstig uit verschillende musea in de Oekraïne.

Vaak zullen grote musea bij de inleen een clausule opnemen dat de uitlener een tentoongesteld kunstwerk niet binnen een bepaalde periode mag verkopen. Dit kan variëren van een periode van enkele maanden tot enkele jaren.

Veiligheid, verzekering en schade

Buitendien is de veiligheid in het instituut dat inleent altijd een bron van zorg. Wie herinnert zich niet de diefstallen van de Portugese Kroonjuwelen uit het Museon in Den Haag en de diefstal van kunstwerken ter waarde van tientallen miljoenen uit de Kunsthal in Rotterdam.

Dan resteren er nog vragen over copyright bij het fotograferen en publiceren van een kunstwerk. En niet in de laatste plaats de vraag of de uitlener bereid is uitsluitingen in de verzekeringspolis te accepteren bij oorlog, natuurrampen en politieke onrust of aanslagen. Een zoals men dat noemt standaardclausule in verzekeringspolissen die aangeboden worden bij de bruikleen.

Krijgt de uitlener in geval van schade alleen de restauratiekosten vergoed of ook de waardevermindering van het uitgeleende kunstvoorwerp? En hoe wordt die waardevermindering dan wel bepaald? Zo een geval deed zich kort geleden voor in het Museum Boymans van Beuningen waar een fotograaf een te fotograferen kostbaar schilderij ernstig beschadigde. Het museum dacht met een oppervlakkige restauratie te kunnen volstaan en “vergat” het aspect van de grote waardevermindering te vergoeden.

De uitlener zal altijd de positieve kanten moeten afwegen tegen de eventuele risico’s en dus voor de uitlener negatieve kanten. En die kunnen dus verstrekkende gevolgen hebben als die tevoren niet goed worden beoordeeld. De bruikleengever dient zich tevoren goed te vergewissen of hij dan nog wel bereid is onder die voorwaarden uit te lenen.

Advcocaat kunst en recht

Russell Advocaten is toonaangevend op het gebied van kunst en recht en is u gaarne van dienst om u bij deze afwegingen te assisteren. Voor vragen over deze nieuwsbrief kunt u contact opnemen met:
mr. Paul W.L. Russell (paul.russell@russell.nl).