Organen van de vennootschap

In deze blog geven wij een kort overzicht van de belangrijkste organen die in een onderneming aanwezig zijn en wat hun bevoegdheden zijn.

Het bestuur

Wanneer een onderneming vanuit een vennootschap (nv of bv) wordt gedreven, heeft de onderneming in ieder geval een bestuur en een of meerdere aandeelhouders. Bij kleine(re) ondernemingen kan dit dezelfde persoon betreffen; de zogenaamde directeur-grootaandeelhouder (dga). Het bestuur is belast met het besturen van de onderneming, waarbij het zich dient te richten naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. Daarnaast vertegenwoordigt het bestuur de vennootschap.

In sommige ondernemingen zijn zowel een raad van bestuur als een directie ingesteld. Het onderscheid bestaat eruit dat een raad van bestuur uit bestuurders bestaat die worden ingeschreven als statutair bestuurders. In de meeste gevallen worden deze bestuurders door de algemene vergadering van aandeelhouders benoemd. Daarnaast zijn deze bestuurders eindverantwoordelijk voor de gang van zaken binnen de onderneming en kunnen zij bijvoorbeeld, indien het niet goed gaat met de onderneming, persoonlijk worden aangesproken wegens (een eventuele) bestuurdersaansprakelijkheid. Een directie daarentegen bestaat uit titulair bestuurders in plaats uit van statutair bestuurders en heeft over het algemeen als taak de dagelijkse leiding binnen een onderneming te geven. Een lid van de directie is in de meeste gevallen niet statutair ingeschreven.

De Chief Executive Officer (CEO) is de eindverantwoordelijke binnen de onderneming. Deze functie hoeft echter niet samen te vallen met de functie van voorzitter van de raad van bestuur, maar kan ook het hoofd van de directieleden betreffen. Dit betekent dus dat een CEO niet per se ingeschreven hoeft te staan als statutair bestuurder.

De Chief Financial Officer (CFO) is eindverantwoordelijk voor de financiële gang van zaken binnen een onderneming. De CFO kan zowel statutair als titulair bestuurder zijn.

Bestuurders kunnen onderlinge afspraken maken over de taakverdeling, zodat elk van de bestuursleden zich op de eigen taak kan richten. Alle bestuurders blijven echter voor het geheel van bestuurstaken verantwoordelijk en kunnen daardoor ook voor het geheel aansprakelijk worden gesteld.

Het is daarnaast raadzaam een directiereglement op te stellen waarin bijvoorbeeld is vastgelegd hoe de statutair en titulair bestuurders zich tot elkaar verhouden, hoe besluitvorming dient plaats te vinden en welke nevenactiviteiten de statutair en titulair bestuurders hebben. Door het hebben én naleven van een goed directiereglement handelen de statutair en titulair bestuurders in lijn met hun wettelijke verplichtingen.

De raad van commissarissen

Een onderneming kan ook een raad van commissarissen (RvC) instellen die toezicht houdt op en advies uitbrengt aan het bestuur. In sommige gevallen benoemt de RvC ook de bestuursleden. Het instellen van een RvC is niet verplicht, tenzij sprake is van een structuurvennootschap. Als een beursvennootschap ervoor kiest een RvC in te stellen, moet de RvC voor ten minste een derde uit vrouwen en een derde uit mannen bestaan. Dit quotum geldt bij een eerste benoeming. Bij een herbenoeming binnen acht jaar is dit quotum in beginsel niet van toepassing. In sommige situaties is een uitzondering hierop mogelijk. Het verplichte quotum is ook van toepassing op de niet-uitvoerend bestuurders indien de vennootschap een monistisch bestuursmodel hanteert.

Monistisch en dualistisch bestuursmodel

Indien een onderneming zowel een bestuur als een RvC heeft, betekent dit dat de onderneming een dualistisch bestuursmodel hanteert. Het is ook mogelijk een monistisch bestuursmodel binnen een onderneming in te voeren, waarbij er één bestuur is, dat wordt verdeeld in uitvoerend en niet-uitvoerend bestuurders. De uitvoerend bestuurders houden zich in een dergelijk systeem bezig met de alledaagse taken van de onderneming, terwijl de niet-uitvoerend bestuurders toezicht houden op de uitvoerende bestuurders. De voorzitter van het bestuur dient in dat geval altijd een niet-uitvoerend bestuurder te zijn. Voornamelijk internationale ondernemingen kiezen voor een monistisch bestuursmodel.

De algemene vergadering van aandeelhouders

Een besloten of naamloze vennootschap heeft aandeelhouders die gezamenlijk het eigendom van de vennootschap hebben en gezamenlijk de algemene vergadering vormen. De algemene vergadering heeft belangrijke taken, zoals het vaststellen van de jaarrekening, het verlenen van décharge aan de bestuurders over het afgelopen jaar en de benoeming en ontslag van bestuurders en (een gedeelte van de) commissarissen. De benoeming en het ontslag van de bestuurders kunnen ook aan een ander orgaan worden overgedragen. De algemene vergadering dient bij haar besluiten altijd het voortbestaan van de vennootschap in aanmerking te nemen.

De ondernemingsraad

Tot slot kan een vennootschap een ondernemingsraad (OR) instellen. Een OR kan vrijwillig worden ingesteld, maar is verplicht indien een onderneming ten minste vijftig personen in dienst heeft. De OR heeft adviesrecht voor belangrijke besluiten op financieel, economisch of organisatorisch vlak. Daarnaast heeft de OR instemmingsrecht indien het bestuur voornemens is besluiten te nemen met betrekking tot personele regelingen. Indien bijzondere gelegenheden zich voordoen binnen de onderneming, zoals de overdracht van de onderneming of de wijziging van de plaats waar de onderneming haar werkzaamheden uitoefent, dient de OR tijdig in de gelegenheid te worden gesteld om een advies uit te brengen.

Advocaat ondernemingsrecht

Heeft u vragen over (het instellen van) bepaalde organen van de vennootschap en over de wijze waarop deze binnen uw onderneming moeten worden geïmplementeerd? Wij voorzien u graag van advies. Ook voor andere vragen over het ondernemingsrecht kunt u bij ons terecht.