Bescherming van de rechten van de minderheidsaandeelhouder

Minderheidsaandeelhouders en meerderheidsaandeelhouders kunnen een conflict oplossen door gesprekken, mediation of door het volgen van de geschillenregeling in de statuten of de aandeelhoudersovereenkomst. Biedt dit geen oplossing dan kan bij de Ondernemingskamer van het Hof Amsterdam een enquêteprocedure worden begonnen. De Ondernemingskamer kan tijdens het onderzoek al vergaande maatregelen nemen om de minderheidsaandeelhouders te beschermen.

Ruzie tussen een minderheidsaandeelhouder en de meerderheidsaandeelhouder of het bestuur komt regelmatig voor. De meerderheidsaandeelhouder kan in de aandeelhoudersvergadering vaak eenzijdig belangrijke beslissingen nemen, zoals het ontslaan en benoemen van bestuurders of de uitgifte van aandelen. Hiermee zet hij de minderheidsaandeelhouder buitenspel. Hoe kan een minderheidsaandeelhouder zich kan verdedigen tegen zulke besluiten als die in zijn nadeel zijn?

Enquêteprocedure

Het hangt af van het soort geschil, wat een passende oplossing is. In eerste instantie zal de minderheidsaandeelhouder gesprekken moeten voeren met de andere aandeelhouders of met het bestuur, eventueel met behulp van een mediator. Ook kunnen de statuten of de aandeelhoudersovereenkomst een regeling voorschrijven voor het oplossen van geschillen. Als dit niet tot een oplossing leidt kan een aandeelhouder naar de Ondernemingskamer (OK) van het Gerechtshof Amsterdam stappen. Deze kan het geschil onderzoeken door middel van een zogenaamde enquêteprocedure. Onder andere aandeelhouders die, alleen of samen, 10% of meer van de geplaatste aandelen in de onderneming hebben of € 225.000 aan nominaal aandelenkapitaal bezitten, kunnen deze procedure instellen.

De positie van de minderheidsaandeelhouder

Dat een dergelijke procedure zeer effectief kan zijn blijkt uit een recente beschikking van de Ondernemingskamer. In deze zaak hadden de meerderheidsaandeelhouders (58,3%) de macht overgenomen in de onderneming en werden de minderheidsaandeelhouders (41,7%) benadeeld. De meerderheidsaandeelhouders hadden het zittende bestuur – de minderheidsaandeelhouders – ontslagen en daarna zichzelf als nieuwe bestuurders benoemd.

Het nieuwe bestuur bleek op liquidatie of faillissement van de onderneming aan te sturen. De minderheidsaandeelhouders legden daarom de zaak voor aan de Ondernemingskamer. De OK oordeelde dat de onenigheid potentiële investeerders afschrikte, waardoor de continuïteit van de onderneming verder werd bedreigd. Ook oordeelde de OK dat onvoldoende informatie werd verschaft aan de minderheidsaandeelhouders. Daarnaast was de financiële situatie niet zó urgent dat liquidatie of faillissement nodig was. Het bestuur handelde daarom niet in het belang van de onderneming.

De OK gelastte een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van de onderneming. Dit geeft de minderheidsaandeelhouders de mogelijkheid om inzicht te krijgen in het ondernemingsbeleid. Indien de OK naar aanleiding van het onderzoek vaststelt dat er sprake is van wanbeleid kan zij voorzieningen treffen met een vergaand en definitief karakter. Ook kan de vaststelling van wanbeleid mogelijk leiden tot aansprakelijkheid van bestuurders.

Daarnaast heeft de OK tijdelijk een extra bestuurder van de onderneming benoemd. Deze bestuurder heeft de beslissende stem in het bestuur en zonder hem kan de onderneming niet vertegenwoordigd worden. De bestuurder kan zich laten bijstaan door de minderheidsaandeelhouders. Door deze maatregel verliezen de meerderheidsaandeelhouders en het door hen benoemde bestuur tijdelijk hun macht over de onderneming.

Onmiddellijke voorzieningen

Wat de enquêteprocedure in de praktijk zo succesvol maakt is het feit dat de OK in iedere fase van de procedure direct maatregelen kan nemen. Naast het aanstellen van een bestuurder kan de OK ook andere voorzieningen treffen, zoals het schorsen en ontslaan van bestuurders, het ontnemen van stemrecht aan een aandeelhouder, of zelfs het overdragen van aandelen aan een derde om deze te beheren. De onmiddellijke voorzieningen gelden weliswaar alleen tijdens de procedure, maar deze maatregelen kunnen wel vergaande consequenties hebben met mogelijk onomkeerbare gevolgen.

Corporate litigation

Een enquêteprocedure kan een zeer effectief middel zijn voor minderheidsaandeelhouders om een impasse met de meerderheidsaandeelhouder of het bestuur te doorbreken. De Ondernemingskamer zal echter niet snel overgaan tot het treffen van (onmiddellijke) voorzieningen en het vaststellen van wanbeleid. Ons advies is dan ook om als minderheidsaandeelhouder een advocaat ondernemingsrecht in te schakelen bij een geschil met de meerderheidsaandeelhouder en/of het bestuur.

Meer informatie

Heeft u een geschil met het bestuur of de andere aandeelhouders binnen een onderneming? Of heeft u vragen over de enquêteprocedure bij de Ondernemingskamer? Neem contact met ons op: