Paul Russell

senior partner

Paul is een zeer ervaren, creatief en vasthoudend procesadvocaat

paul.russell@russell.nl
+31 20 301 55 55

Kunst en recht: Valse kunst: voorkomen en genezen

Publicatiedatum 19 september 2016

Wat is valse kunst precies? Hoe kunt u voorkomen dat u valse kunst koopt? En wat kunt u doen wanneer u onverhoopt toch een vals kunstwerk blijkt te hebben gekocht?

valse-kunst-social-media.72ecea

Boze tongen beweren dat 20% van de in Nederland verhandelde kunst vals is. Ook internationaal zijn er geregeld schandalen rond vervalste werken van moderne kunstenaars als Pablo Picasso, Jackson Pollock en Mark Rothko. De hoge prijzen voor hun werken en de schijnbaar eenvoudige gebruikte technieken zorgen dat deze artiesten een grote aantrekkingskracht uitoefenen op vervalsers. Maar wat is valse kunst nu eigenlijk? Hoe kunt u voorkomen dat u valse kunst koopt? En wat kunt u doen wanneer u onverhoopt toch een vals kunstwerk blijkt te hebben gekocht?

Wat is valse kunst?

Kunst is vals te noemen wanneer deze is toegeschreven aan een ander dan de maker van het kunstwerk. Dat kan op verschillende manieren gebeuren:

  • Het werk is voorzien van een valse signatuur. Hierbij kan het gaan om een speciaal voor dit doel gemaakt werk of om een al bestaand werk van een andere kunstenaar dat door de signatuur een hogere waarde krijgt.
  • De herkomst of provenance van een (ongesigneerd) kunstwerk is vals, zoals een certificaat van echtheid, aankoopnota’s, etiketten van vorige eigenaars of van tentoonstellingen.
  • De verkoper noemt mondeling een valse naam van de maker.

Om te voorkomen dat een vals kunstwerk ontmaskerd wordt, zal meestal een combinatie van bovengenoemde methoden gebruikt worden.

Niet vals en ook niet (helemaal) echt

Tussen vals en echt loopt niet altijd een duidelijke grens. Bij de volgende voorbeelden is het moeilijk om uit te maken of het om valse kunst gaat:

  • Een schilderij is door leerlingen in het atelier geschilderd, maar wel door de meester gesigneerd en daarmee als echt erkend. Zeker bij oude meesters als Rubens was dit een gangbare praktijk, maar ook Andy Warhol werkte zo met The Factory.
  • Een schilderij is later geretoucheerd of grotendeels overgeschilderd. De vraag is dan bijvoorbeeld hoeveel werk van Jan van Goyen te zien moet zijn, wil het kunstwerk een echte Van Goyen zijn.
  • Een kunstwerk is niet door de kunstenaar zelf gemaakt, maar wel met gebruikmaking van zijn modellen. Te denken valt aan een afgietsel uit een originele mal van Rodin dat na zijn overlijden is gemaakt, of een nieuwe afdruk van een oude etsplaat.
  • De moderne kunstenaar Salvador Dalí verkocht grote aantallen gesigneerde blanco vellen. De signatuur is dan echt, maar de rest van het werk niet.

Hoe voorkomt u dat u valse kunst koopt?

Verricht voorafgaand aan de koop altijd grondig onderzoek en leg uitdrukkelijk vast in het koopcontract wat u wenst te kopen! Lees – indien aanwezig – ook de algemene voorwaarden van bijvoorbeeld het veilinghuis waar u de kunst koopt. Zo verkleint u niet alleen de kans op het kopen van een vals kunstwerk, maar zorgt u ook voor een vergroting van de kans op ontbinding of vernietiging van de koopovereenkomst wanneer het werk onverhoopt toch vals blijkt te zijn.

Probeer zo veel mogelijk informatie over de herkomst van het kunstwerk te krijgen. Staat het werk in oeuvrecatalogi van de kunstenaar? Is het bekend van tentoonstellingen? Erkennen experts het werk als echt? Als het woord van de verkoper de enige bron is voor de maker, is er voor de koper alle reden voor twijfel aan de echtheid.

Doe onderzoek naar de gangbare prijzen voor het werk van de kunstenaar. Klopt de prijs gezien de omvang en de kwaliteit van het werk? Een lage prijs is vaak een aanwijzing dat wordt getwijfeld aan de echtheid van het werk en dus ook voor u een reden om te twijfelen!

Wat te doen als het kunstwerk toch vals blijkt te zijn?

Helaas valt het nooit helemaal uit te sluiten dat u een vervalsing koopt. Zelfs kunstenaars herkennen soms vervalsingen van hun eigen werk niet, zoals Karel Appel die certificaten van echtheid uitgaf voor werken die waren gemaakt door Geert Jan Jansen. Wat kunt u doen wanneer u ontdekt dat uw aankoop vals is?

U kunt de verkoper hierop aanspreken en de koopovereenkomst ontbinden, of vernietigen met een beroep op dwaling. U zult dan wel moeten kunnen bewijzen dat het werk vals is en dat u heeft voldaan aan uw onderzoeksplicht. Voor de vraag of de koop kan worden ontbonden of vernietigd is daarnaast belangrijk wat er in de koopovereenkomst of algemene voorwaarden staat opgenomen, wat de mate van deskundigheid van partijen is en wordt er gekeken naar alle andere omstandigheden van het geval. Niet iedere verkoper zal gemakkelijk akkoord gaan met de vernietiging of ontbinding van de overeenkomst. Russell Advocaten helpt u graag met de opbouw van een gedegen en overtuigend dossier.

Meer informatie

Wilt u meer informatie over valse kunst? Heeft u vragen over de ontbinding of vernietiging van een overeenkomst? Of heeft u andere vragen met betrekking tot kunst en recht? Neem dan contact op met Russell Advocaten:

    Bovenstaande gegevens verwerken wij met uw toestemming, u kunt uw toestemming altijd weer intrekken. Lees ook onze privacyverklaring.

    Gerelateerde publicaties

    Hidden Gems: Treasured artwork adds to allure of Netherlands

    In his interview on “Hidden Gems – Treasured artwork adds to allure of Netherlands”, Reinier Russell talks about how artworks still reflect the spirit of the Golden Age and where they can be found.

    Lees meer

    Invoer kunst van buiten de EU wordt moeilijker

    Een nieuwe verordening van de EU verplicht iedereen die cultuurgoederen in de EU wil invoeren om over een invoervergunning te beschikken of een importeursverklaring in te dienen. Wanneer is welk document nodig? En wat zijn de gevolgen hiervan voor kunsthandelaren, galeries, veilinghuizen en verzamelaars, zowel binnen als buiten de EU?

    Lees meer

    Afrikaans masker blijkt miljoenen waard. Kan de verkoper de verkoop ongedaan maken?

    Een Afrikaans masker dat voor 150 euro was verkocht bracht op een veiling 4,2 miljoen euro op. Konden de Franse verkopers de verkoop ongedaan maken? Hoe zou deze zaak in Nederland zijn afgelopen?

    Lees meer

    Krimgoud gaat terug naar Oekraïne

    Na negen jaar is er eindelijk duidelijkheid naar wie de schatten van de Krim moeten. Volgens de Hoge Raad moeten zij naar de staat Oekraïne, de eigenaar en beheerder van de archeologische voorwerpen die in 2014 in bruikleen waren gegeven aan het Allard Pierson Museum in Amsterdam. Hoe is de Hoge Raad tot oordeel gekomen?

    Lees meer

    Goed beheer door musea essentieel om diefstal van kunst te voorkomen

    Het nieuws dat een medewerker kunst uit het British Museum zou hebben gestolen was reden voor Nieuwsuur om mr. Paul W.L. Russell te interviewen. Omdat dergelijke diefstallen vaker voorkomen is het van belang dat musea hun collectie goed beheren en beschermen. Waar moeten zij in het bijzonder op letten?

    Lees meer

    Huur bedrijfsruimte: het verschil tussen 230a- en 290-bedrijfsruimte

    Wanneer is sprake van 230a-bedrijfsruimte en wanneer van 290-bedrijfsruimte? Wat betekenen deze termen eigenlijk? En vooral: welke gevolgen heeft dit verschil voor verhuurders en huurders van deze bedrijfsruimte?

    Lees meer