Reinier adviseert nationale en internationale bedrijven
reinier.russell@russell.nl +31 20 301 55 55Door corona en door de Russische inval in de Oekraïne is er een tekort aan grondstoffen en transportmiddelen ontstaan met alle gevolgen van dien: prijzen stijgen en producten kunnen niet meer gemaakt of geleverd worden. Wat betekent dit voor de contractuele afspraken die u heeft gemaakt? Moet u desondanks leveren? Is dit nog wel redelijk? Of kunt u een beroep doen op overmacht?
Of u een beroep kunt doen op overmacht, op een hardheidsclausule of een andere regeling hangt in eerste instantie af van de afspraken die u heeft gemaakt. Die kunnen onder andere staan in de volgende contractsbepalingen:
Een indexeringsclausule regelt dat de prijzen automatisch veranderen wanneer een bepaalde prijsindex wijzigt, zoals die van het Centraal Bureau voor de Statistiek of van het U.S. Bureau of Labor Statistics. Een dergelijke clausule lost voor een leverancier meteen het probleem op van sterk toegenomen inflatie als gevolg van een tekort aan grondstoffen.
Deze clausule geeft de verkoper het recht om de prijs aan te passen als bepaalde referentiewaarden wijzigen. Het is gebruikelijk om hieraan de verplichting te verbinden de koper enkele dagen vooraf te waarschuwen dat de prijzen zullen worden aangepast. Ook kan in deze clausule een verplichting staan om te heronderhandelen over de prijs.
Partijen doen er verstandig aan om een dergelijke clausule alleen te gebruiken als schokdemper voor onverwacht grote schommelingen. U zit er net zo min als uw wederpartij op te wachten om steeds opnieuw te moeten onderhandelen over de contractvoorwaarden. De huidige situatie met een stapeling van problemen is echter een goede reden om een beroep te doen op een dergelijke bepaling.
Als partijen het contract niet meer kunnen uitvoeren door omstandigheden waar zij geen invloed op hebben is sprake van overmacht. Partijen kunnen dan hun verplichtingen opschorten of het contract opzeggen. Meestal wordt de schade als gevolg van overmacht 50-50 over partijen verdeeld.
Belangrijk is om tijdig een beroep op overmacht te doen en daar niet te lang mee te wachten. Anders loopt u het risico dat de andere partij in de tussentijd investeringen doet, die niet meer kunnen renderen. De kosten daarvan kunnen dan mogelijk op uw bedrijf worden verhaald.
Een hardheidsclausule regelt doorgaans dat partijen de voorwaarden van het contract kunnen wijzigen als het door omstandigheden buiten hun invloed onredelijk, maar niet onmogelijk, is om het contract na te komen. Het kan gaan om een aantal concrete situaties, waarbij geregeld is welke gevolgen deze hebben voor het contract. Bijvoorbeeld bij extreme prijsstijgingen of grote vertragingen bij een toeleverancier. Ook kan de hardheidsclausule een algemene bepaling zijn die partijen verplicht om opnieuw te gaan onderhandelen als door onvoorziene omstandigheden de balans tussen partijen ingrijpend is gewijzigd.
Heeft u voor overmachtssituaties niets geregeld dan valt u terug op de wettelijke regeling, terwijl de Nederlandse rechter ook kijkt naar wat redelijk en billijk is in het concrete geval. Wat de rechter zal oordelen is dus in sterke mate afhankelijk van de omstandigheden van het geval.
Bij internationale contracten over de koop en verkoop van roerende goederen het Weens Koopverdrag (CISG) van toepassing. Zowel overmacht als de situatie van de hardheidsclausule zijn geregeld in artikel 79 (Engels). Als dit verdrag tenminste niet uitdrukkelijk is uitgesloten.
Let op: in sommige landen, zoals het Verenigd Koninkrijk, moet een overmachtsclausule uitdrukkelijk in het contract staan, anders is het in het geheel niet geregeld.
De Nederlandse wetgeving biedt redelijk veel ruimte om een beroep te doen op overmacht of een hardheidsclausule. Het dient namelijk te gaan om onvoorziene omstandigheden, dat wil zeggen omstandigheden waar bij het sluiten van de overeenkomst geen rekening is gehouden. Internationaal, bijvoorbeeld in het Weens Koopverdrag, ligt de lat vaak iets hoger, namelijk dat de omstandigheden onvoorzienbaar waren. Dus dat partijen er bij het sluiten van het contract redelijkerwijs ook geen rekening mee konden houden.
Op het moment dat de eerste coronamaatregelen werden genomen, was het duidelijk dat sprake was van een onvoorziene omstandigheid. Maar corona is inmiddels meer dan twee jaar bij ons en er komen steeds nieuwe golven. Zijn de maatregelen daartegen dan nog steeds onvoorzien? En geldt dat ook voor het grondstoffentekort na de Russische invasie van Oekraïne, inmiddels bijna een half jaar geleden? Voor nieuwere contracten kunnen dan ook andere maatstaven worden aangelegd dan voor contracten die voor corona en de inval zijn gesloten. Het verdient daarom aanbeveling deze omstandigheden voortaan uitdrukkelijk te benoemen in het contract.
Als geen van de genoemde bepalingen een oplossing biedt en het contract niet meer uitgevoerd kan worden, is beëindiging of opzegging van het contract de enige uitweg. Indien de wederpartij daar niet mee akkoord gaat, zal de kwestie moeten worden voorgelegd aan de rechter. Of opzegging is toegestaan hangt af van de gemaakte afspraken en als deze er niet zijn het toepasselijk recht. Is ook daar geen afspraak over gemaakt, dan geldt in principe het Weens Koopverdrag.
In principe gelden de afspraken die gemaakt zijn over de bevoegde rechter en het toepasselijk recht. Wel is belangrijk dat het gaat om een onafhankelijke rechter die voor beide partijen acceptabel is. Ook al is de gang naar de rechter pas het laatste redmiddel als u er samen niet uitkomt. U wilt immers niet dat als u bijvoorbeeld door sancties niet meer mag leveren of importeren, dat de rechter in het land waartegen de sancties zijn ingesteld over de rechtmatigheid van uw opzegging moet gaan oordelen.
Levert uw leverancier niet en doet deze een beroep op overmacht, maar twijfelt u of dit terecht is? Of heeft u zelf problemen om een contract na te komen en wilt u weten wat uw opties zijn? Wij geven graag advies en staan u zo nodig ook bij in een juridische procedure. Ook met het opstellen of beoordelen van internationale contracten kunnen wij u van dienst zijn. Neem contact met ons op:
De franchiseovereenkomst en de distributieovereenkomst lijken veel op elkaar, maar er zijn ook belangrijke verschillen. Welke gevolgen heeft het als u een franchiseovereenkomst sluit, terwijl dit eigenlijk een distributieovereenkomst is of omgekeerd? Hoe kunt u dit misverstand voorkomen?
Nu de Belastingdienst weer de Wet DBA handhaaft, is deze vraag nog belangrijker geworden. In een recente uitspraak over Uber-chauffeurs heeft de Hoge Raad extra handvatten gegeven om te bepalen of iemand zzp’er is.
Een belangrijk onderdeel van de corporate governance is het naleven van de verschillende regels die voor de onderneming gelden: compliance. Hoe zorgt u dat uw bedrijf compliant wordt en blijft?
De aandeelhoudersovereenkomst is de belangrijkste overeenkomst die tussen aandeelhouders en de vennootschap wordt gesloten. Welke zaken dient u in deze overeenkomst te regelen?
Het gebruik van algemene voorwaarden is niet meer weg te denken. Contractspartijen verwijzen met kleine lettertjes naar hun eigen algemene voorwaarden met daarin veelal gunstige bedingen ten behoeve van zichzelf. Maar wat is de kracht van algemene voorwaarden? En waar moet op worden gelet bij het gebruik daarvan?
Wednesday 25 September 2024, Reinier Russell will discuss cybersecurity and data protection in litigation at the European meeting of the World Litigation Forum in Barcelona.
