Buitenlands vonnis in Nederland

Het tenuitvoerleggen van vonnissen is in beginsel een nationale zaak. Maar hoe zit dit als het geschil al bij een buitenlandse rechter is behandeld. Kan dit buitenlandse vonnis in Nederland ten uitvoer worden gelegd of is dit niet mogelijk?

Een Nederlandse onderneming en een Amerikaans bedrijf hebben een conflict. Over dit geschil is in de Verenigde Staten geprocedeerd. De Amerikaanse rechter heeft het Nederlandse bedrijf veroordeeld tot betaling van een schadevergoeding met daar bovenop ‘punitive damages’. Het Nederlandse bedrijf heeft echter al haar vermogen in Nederland. Het Amerikaanse bedrijf moet dus naar Nederland om geld te innen. Kan het Amerikaanse bedrijf zonder meer het vonnis in Nederland ten uitvoer leggen?

Het tenuitvoerleggen van vonnissen is een nationale aangelegenheid. Dit houdt in dat een buitenlands vonnis in principe niet in Nederland ten uitvoer kan worden gelegd. Maar op deze hoofdregel bestaan uitzonderingen, namelijk:

1. Het buitenlands vonnis is in Nederland geldig op basis van een verdrag over de erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen.
2. De Nederlandse rechter staat de uitvoering van het vonnis toe na een verzoek om erkenning en tenuitvoerlegging bij de rechtbank.

Erkenning buitenlands vonnis op grond van verdragen

De belangrijkste grondslag voor de erkenning van buitenlandse vonnissen is in de praktijk niet een verdrag, maar de Brussel I bis-verordening die voor alle landen binnen de Europese Unie geldt. Hierin is bepaald dat Europese in de gehele Unie ten uitvoer kunnen worden gelegd. Voor de erkenning en tenuitvoerlegging van vonnissen uit een andere lidstaat is in Nederland geen erkenningsprocedure nodig. Deze vonnissen kunnen dus direct in Nederland ten uitvoer worden gelegd. Hoewel Groot-Brittannië uit de EU is getreden, kunnen Britse vonnissen in Nederland worden erkend op basis van een verdrag dat het met Nederland heeft gesloten.

De erkenning van vonnissen kan ook op een internationaal verdrag zijn gebaseerd, waarin is geregeld dat de verdragsstaten elkaars vonnissen erkennen en ten uitvoer kunnen leggen zonder procedure. De partijen hoeven zich niet eerst tot de Nederlandse rechter te wenden om erkenning te verzoeken. Slechts enkele landen buiten de EU hebben zich bij zo’n verdrag aangesloten. Het gaat dan bijvoorbeeld om het Verdrag van Lugano (2007), waarbij onder andere Zwitserland, Noorwegen en IJsland partij zijn, en het Haags Erkenningsverdrag (2019) dat onder andere door Rusland en de VS is ondertekend. Deze landen hebben echter het verdrag nog niet geratificeerd.

In ons voorbeeld is erkenning op basis van een verdrag niet mogelijk. Hoewel de VS het Haags Erkenningsverdrag heeft ondertekend, heeft dit nog geen gelding omdat het nog niet is geratificeerd. Het Amerikaanse bedrijf moet dus gebruik maken van de andere optie, namelijk de erkenningsprocedure.

Verzoek om erkenning en tenuitvoerlegging buitenlands vonnis

Als een buitenlands vonnis niet op basis van een verdrag kan worden erkend, moet de partij die het vonnis ten uitvoer wil leggen de Nederlandse rechter om erkenning verzoeken. De hoofdregel voor deze procedures is dat de Nederlandse rechter een volledige en zelfstandige beoordeling van het geschil uitvoert. Dit betekent dat de procedure in feite opnieuw moet worden gedaan. Maar de Nederlandse rechter kan ook besluiten het buitenlandse vonnis over te nemen.

Voor het overnemen van het buitenlandse vonnis bestaan wel eisen, namelijk:

1. De rechter die het vonnis heeft uitgesproken moet bevoegd zijn;
2. De procedure moet dezelfde waarborgen kennen als in Nederland (denk hierbij aan hoor en wederhoor en behoorlijke oproeping van partijen);
3. Het vonnis mag niet in strijd zijn met de Nederlandse openbare orde;
4. Het vonnis mag niet in strijd zijn met een eerder vonnis over hetzelfde onderwerp tussen dezelfde partijen.

Als aan alle vier voorwaarden is voldaan, kan de Nederlandse rechter de buitenlandse beslissing overnemen.

Voor ons voorbeeld betekent dit dat de Amerikaanse procedure aan de bovengenoemde eisen moet voldoen. Aan de eerste eis kan simpel worden voldaan als in het contract een forumkeuzebeding staat. Als hierin is opgenomen dat een Amerikaanse rechter bevoegd is, is aan de eerste eis al voldaan. Ook de waarborgen in de procedure zullen bij zaken uit de Verenigde Staten doorgaans geen probleem zijn.

In ons voorbeeld was het Nederlandse bedrijf door de Amerikaanse rechter veroordeeld tot het betalen van ‘punitive damages’. Dit is in strijd met de Nederlandse openbare orde, omdat de Nederlandse rechter alleen een vergoeding voor daadwerkelijke schade mag toewijzen. Hierdoor komt het Amerikaanse vonnis niet voor erkenning en tenuitvoerlegging in aanmerking en moet de procedure in principe volledig overgedaan worden. Wel kan de rechter pragmatisch besluiten om het buitenlands vonnis als uitgangspunt te nemen voor het eigen vonnis, met uitzondering van de punitive damages, zoals het Hof Den Bosch en de Rechtbank Oost-Brabant recent deden.

Tips voor de praktijk

Het is dus verstandig om, als te voorzien is dat u uw vonnis in Nederland ten uitvoer moet leggen, al voorafgaand aan de procedure advies te vragen aan een Nederlandse advocaat. Ook als u niet in Nederland procedeert. Dat vermindert de kans dat u twee rechtszaken moet voeren over dezelfde claim. Of dat u bijvoorbeeld voor niets moeite doet om punitive damages toegewezen te krijgen, terwijl achteraf blijkt dat u deze niet kunt innen. Verder is het goed om te weten dat in Nederland slechts bij uitzondering de volledige advocaatkosten worden toegewezen.

Het is bovendien van belang om in uw contracten een forumkeuze op te nemen, zodat direct duidelijk is wie de bevoegde rechter is. Het is daarbij handig om het recht van dat land van toepassing te verklaren op de overeenkomst. Anders kan de situatie ontstaan dat u bijvoorbeeld een Nederlandse rechter hebt aangewezen, die over Amerikaans recht moet oordelen. De rechter kent dit recht niet en zal daarom vaak een expert op dit gebied inschakelen. Dit kan tot aanzienlijk langere procedures én hogere kosten leiden.

Verder bestaat de mogelijkheid te procederen bij de Netherlands Commercial Court (NCC) en door middel van arbitrage. De NCC is een bijzonder onderdeel van de rechtbank Amsterdam voor internationale handelszaken, waar in het Engels geprocedeerd kan worden. Voor de tenuitvoerlegging van een vonnis van het NCC gelden nog steeds de bovengenoemde regels. Voor arbitrage geldt dat een arbitraal vonnis makkelijker ten uitvoer kan worden gelegd. Er zijn veel meer landen bij het verdrag voor de tenuitvoerlegging van arbitrale vonnissen aangesloten dan bij de verdragen voor de tenuitvoerlegging van rechterlijke vonnissen.

Advocaat contractenrecht en procesrecht

Heeft u vragen over het opstellen van een overeenkomst of het opnemen van een forumkeuze? Of heeft u vragen over een buitenlandse procedure met het oog op het tenuitvoerleggen van een buitenlands vonnis? Wij geven u hier graag advies over. Ook voor andere vragen over het contracten- en procesrecht kunt u bij ons terecht. Neem contact met ons op: